Program Badań Przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego
Program Badań Przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego (PBP) jest zadaniem Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotoworwych. W ramach PBP od 2000 roku wykonywana jest bezpłatna profilaktyczna kolonoskopia. Od 2012 roku w ramach PBP wysyłane są imienne, jednokrotne zaproszenia na kolonoskopię do osób w wieku 55-64 lata.
Celem PBP jest zmniejszenie liczby zachorowań i zgonów z powodu raka jelita grubego.
Rak jelita grubego jest drugim najczęstszym nowotworem złośliwym w Polsce. Każdego roku rozpoznaje się ponad 14 000 nowych przypadków. 
Rak jelita grubego rozwija się ze zmian łagodnych, tak zwanych polipów. Taka przemiana trwa najczęściej kilkanaście lat. Dlatego też, poddając się badaniu odpowiednio wcześnie i usuwając polipy można zapobiec rozwojowi raka. Wcześnie wykryty rak jest również bardzo często wyleczalny.
Ani polipy, ani rak we wczesnym stadium zazwyczaj nie powodują objawów. Istotą profilaktycznej kolonoskopii jest odnalezienie tych właśnie bezobjawowych jeszcze zmian i o ile to możliwe, ich usunięcie. Takie postępowanie pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet o 60-90%.
Badanie profilaktyczne należy wykonać między 55 a 64 rokiem życia
Częstość występowania polipów i ryzyko ich zezłośliwienia wzrasta z wiekiem. Znacząca większość nowych zachorowań występuje u osób po 65 roku życia. Objęcie programem kobiet i mężczyzn między 55 a 64 rokiem życia ma na celu wykrycie zmian potencjalnie wyleczalnych. W tym wieku 25 % osób ma polipy, a 5 % jest zagrożonych rozwojem raka.
Udział w badaniu mogą wziąć osoby, które otrzymały zaproszenie
Kandydatem do wzięcia udziału w PBP jest każda osoba, która otrzymała zaproszenie na przesiewową kolonoskopię. Przeciwwskazaniem do wykonania kolonoskopii przesiewowej jest zawał serca przebyty w ciągu ostatnich 3 miesięcy, ostra niewydolność krążeniowa lub oddechowa oraz ostra choroba zapalna jelit. W przypadku ciężkich chorób przewlekłych, a także jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Choroby o które pytamy w formularzu nie są przeciwwskazaniem do kolonoskopii. Informacja o nich pozwala na zaplanowanie bezpiecznego i komfortowego badania.
Zaproszenie jest imienne i nie może być przekazane innej osobie. Zaproszenie zawiera proponowaną datę badania. Istnieje możliwość zmiany terminu. Z badania można zrezygnować w dowolnym momencie.
Nie otrzymałem zaproszenia ale chciałbym się poddać badaniu profilaktycznemu
Osoby które nie otrzymały dotychczas zaproszenia najprawdopodobniej otrzymają je w najbliższych latach. Poza tym w najbliższych czterech latach w części ośrodków PBP będzie istniała możliwość poddania się badaniu bez zaproszenia (w ramach tzw „programu oportunistycznego”), pod warunkiem spełnienia warunków kwalifikujących do Programu:
- wszystkie osoby w wieku 50 – 65 lat bez objawów takich jak krwawienie z przewodu pokarmowego, biegunka lub zaparcie które pojawiło się w ciągu ostatnich kilku miesięcy, a którego przyczyna nie jest znana, a także chudnięcie lub anemia bez znanej przyczyny,
- osoby w wieku 40-49 lat bez objawów raka jelita grubego, które miały w rodzinie przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) z rakiem jelita grubego.
Do badania nie są kwalifikowane osoby, które miały wykonaną kolonoskopię w ciągu ostatnich 10 lat.
Na kolonoskopię profilaktyczną można zapisać się telefonicznie lub osobiście w ośrodkach, które realizują program po wypełnieniu ankiety (będącej jednocześnie skierowaniem). Ankieta może być wypełniona samodzielnie lub przez lekarza każdej specjalności, a można pobrać ją tutaj: ankieta do programu (ankieta 2012). W trakcie zapisu na badanie otrzymacie Państwo niezbędne informacje dotyczące przygotowania do badania oraz jego przebiegu.
